DE NIEUWE AMSTERDAMMER
        Voortzetting van OP WACHT in AMSTERDAM
13 November 1944                                                      No.13
-----------------------------------------------------------------------

                            FRONTNIEUWS
Nederland.
Over het front in Nederland is de laatste dagen geen nieuws meer gegeven. Afsluitend kan worden medegedeeld. dat de strijd en de vrijheid van de Scheldemond geëindigd is in een volledige geallieerde overwinning; Walcheren is nu ook geheel bevrijd en de bruggehoofden die de Duitschers nog over de Bergsche Maas en het Hollandsch Diep hadden, zijn opgeruimd.

Overige Westfront.
Het 3de Amerik. leger zet aanval in de Vogezen voort. Bij Château-Salins en ten Z.O. van Metz plaatselijke vorderingen, waarbij eenige dorpjes werden bevrijd. Spoorlijn Metz-Straatsburg werd afgesneden. Ten Z. van Aken hebben de Amerikanen hun uitgangsstelling voor den grooten aanval verbeterd door de zuivering van het bosch van Hürtgen.

Luchtoorlog.
De hevige bombardementen op de fabrieken van synthetische olie worden stelselmatig voortgezet. O.a. zijn aangevallen fabrieken te Gelsenkirchen, Koblenz, Harburg. Dortmund en Hannover. Ook werden doelen in Nederland en West-Duitschland door jachtbommenwerpers bestookt.

Oostfront.
Van de IJszee tot de Karpathen werd geen nieuws gemeld. De ring om Boedapest wordt steeds nauwer aangehaald. Russ. troepen hebben de spoorlijn van Boedapest naar Miskolcz doorsneden. De Duitschers doen wanhopig pogingen om in tegenaanvallen het gevaar, dat voor Oostenrijk en Zuid-Duitschland dreigt, af te wenden. Ook op het belangrijke knooppunt van spoorlijnen en wegen in Joego-Slavië, Skopje, maakt de concentrische aanval goede vorderingen. Van de Noordel. IJszee tot aan de Donau concentreeren de Russen op het oogenblik groote troepenmachten voor den eindaanval op Duitschland, die door Stalin in zijn laatste rede werd aangekondigd.
In den tijd van 6 Oct. tot 6 Nov. maakten de Russen aan het front in Hongarije 100.000 Duitsche en Hong. gevangenen, terwijl 42.000 dooden werden geteld.

Italië.
Het 8e leger heeft Forli veroverd. Ten Zuiden van deze stad is de Oostoever van de Montone bereikt.

Verklaring van Churchill over V2.
Vrijdag j.l. heeft Churchill in het Lagerhuis een verklaring afgelegd over de V2. Gedurende de enkele weken welke de Duitschers de V2 op Engeland richtten, zijn verschillende van deze projectielen op uiteenliggende plaatsen in Engeland neergekomen, doch hebben een onbeteekenende schade aangericht en enkele dooden veroorzaakt. De springlading van deze raketten is ongeveer gelijk, aan die van de V1. Aangezien zij door de stratospheer vliegen, is het niet mogelijk van te voren alarm te geven. Met Walcheren is één van de schietplaatsen voor deze raketten in Engelsche handen gevallen; verwacht wordt dat binnenkort meerdere afschietplaatsen in Engelsche handen zullen vallen. Er is geen reden de gevaren die dit wapen meebrengt te overdrijven.

Telegram van Churchill over de V2.
President Roosevelt zond een telegram aan H.M. de Koningin, waarin hij o.m. zei, dat hij diep getroffen was door de berichten welke hem bereikten over de vernielingen die de Duitschers in Holland aanrichten. Hij vertrouwde erop dat de geallieerden de bevrijding van Nederland tot een feit zouden maken. Na de bevrijding zullen de geallieerden alle mogelijke steun aan Nederland verleenen.

                                        -2-
                          DE STEILE WEG   (IV)
                                                  To make the world safe
                                                  for internationalism.
Is een wereldbond, een Pan-Europa, ja iedere internationale aaneensluiting, geen utopie? Inderdaad! Zoo is het Christendom een utopie. Doch wie wil beweren, dat het daarom van den grondlegger maar een onbezonnen onderneming is geweest, en dat wij maar zoo spoedig mogelijk Mohamedaan moeten worden?
Een wereldbond is een utopie, een volstrekte utopie, zoo goed als w e r k el i j k , consequent Christendom, een utopie is. Doch g e e n utopie is het, wanneer wij ons leven willen inrichten volgens althans de minimale toepassing van althans een deel der Christelijke voorschriften, wanneer wij de Christelijke levensbeschouwing althans tot den, zij het vaak geschonden, grondslag van onze rechtsvorming willen maken; wanneer wij in de opvoeding onzer kinderen althans een minimale plaats inruimen aan het besef, dat de Christelijke levensbeschouwing e i g e n l i j k de juiste is.
Met dat, en met niets anders voor oogen, pleiten wij voor begrip voor internationale samenwerking. N i e t in de illusie, dat de menschen op een tijd- stip waarop zij eindelijk, en bijna te laat, de onvergankelijke waarden der vaderlandsliefde hebben hervonden, in enkele etmalen nu ook rijp zullen zijn voor een synthese, een werkelijke verzoening tusschen vaderlandsliefde en internationaal besef. N i e t in de illusie, dat de staten, wier erkende tra- ditie het steeds was, in de eerste plaats voor zichzelf te zorgen, in een oogwenk nu bereid zijn als wijlen St.Maarten hun mantel voor iederen buurman in tweeën te snijden. N i e t in de waan, dat volkeren, die nog nooit tot collectief handelen bereid waren, voor het eigenlijk reeds te laat was, nu plotseling zooveel inzicht zullen ontwikkelen, dat zij zich, met blijvende beteekenis, bindend tot toekomstige solidariteit zullen binden.
Zoo min als wij het "gij zult niet doodslaan" wegwerpen, omdat dat wij het "hebt uw naasten lief als uzelve" vaak niet in praktijk brengen; zoomin doen wij afstand van een begin van statenverbroedering, omdat wij de voltooiing dier verbroedering niet aan den einder zien; zoomin geven wij de toenadering tusschen sommige staten prijs, omdat wij ons de toenadering tusschen alle staten nog niet kunnen voorstellen.

Om dezelfde redenen echter, waarom wij gelooven aan internationale toenadering, waarschuwen wij tegen alle grootscheepsche pogingen, de conflicten eens en vooral uit den weg te ruimen. Iedere "Wereld-raad", iedere universeele "Volkerenbond" is een bedreiging der internationale toenadering, omdat wij er, in dezen tijd, niet rijp voor zijn; omdat de mislukking ervan voorloopig vast staat; en omdat de praktijk ervan, en de noodzakelijke mislukking, het streven zelf belachelijk maakt.
Men kan erin gelooven, dat zwemmen gezond is, en de veiligheid bevordert. Doch daarom zal men nog niet iemand, die niet zwemmen kan, in een kanaal werpen en hem toeroepen: zwem dan! Even onverantwoordelijk zou het zijn, thans de wereld "los te laten op" internationale aaneensluiting.
"To make the world safe for democracy" (de wereld veilig te maken voor de democratie) was een leuze uit den geboortetijd van Genève. Wij schrijven thans als onze leuze "To make the world safe for internationalism".

Het is een zeer, zeer groote taak! Doch wanneer wij tenminste de fout vermijden, dat de grenzen van het arbeidsveld te ruim worden afgepaald, dan is reeds veel gewonnen. In de eerste, en voornaamste plaats, is dan vermeden, dat het streven zelf door de mislukkingen, teniet gedaan wordt. Doch meer dan dat!
Zoo als de wereld thans gesteld is, schuilt er een groot gevaar in internationale "samenwerking" voor juist die landen, die er met het grootste ver- trouwen en de minste bijgedachten zich mede inlaten. Landen als Nederland, kleine landen dus, loopen dit gevaar in bijzondere mate. Door hun omvang zijn zij toch reeds bij uitstek aangewezen op den goodwill der grooteren.
Bij een critiekloos en voortijdig internationalisme zouden zij zich slechts weerloozer maken, dan zij toch reeds zijn, en zich meer dan noodig is, prijs geven aan de luimen van mogendheden, die het met aangegane internationalistische verplichtingen minder nauw nemen.
"To make democracy safe for the world" was een leuze, die men in 1918 n i e t hoorde en toch werd in Duitschland bij voorbeeld duidelijk bewezen, hoe een stuk wereld, op volkomen "democratische" wijze, tot een slavernijstaat gemaakt kon worden.
"To make internationalism safe for the world" is een vermaning, die wij evenmin moeten vergeten. Anders zouden - andere - stukken der aarde wel eens op pijnlijke wijze uit een internationalistische droom kunnen ontwaken.
                                      -o-

                                      -3-
                  DE RAAD DER ILLEGALITEIT.
    "De Illegaliteit" bestaat uit lieden van diverse politieke pluimage, alsmede uit lieden zonder een zoodanige dosch. Van een anderen hoek uit bezien, bestaat zij uit lieden met vaak wonderlijke bekwaamheden, zooals het vervalschen van papieren, doorsnijden van kabels, enz. Aangezien deze vaardigheden echter geenerlei brevet vereischen op het gebied der politieke inzichten, valt te zeggen, dat uit het bloote feit, dat iemand illegaal werkt geen politiek inzicht blijkt.
    Nu staat hiertegenover, dat het feit, dat men lid is van een politieke partij evenmin iets zegt omtrent het politieke i n z i c h t van den betreffende. Uit allerlei motieven worden de menschen lid van een partij en gemeenlijk zijn deze motieven gevoelsmotieven. In zooverre staan beide dus gelijk.
    Maar als illegalen verschillen zij van de overige bevolking: zij waren actief, vochten voor Nederland toen de nood het hoogst was. Natuurlijk waren er onder hen avonturiers en lieden, die alleen uit anti-Duitsche sentimenten ageerden, maar het meerendeel had toch als positieve doelstelling: medewerken aan de bevrijding van ons vaderland, aan zijn herrijzing. Deze lieden vormen een elite, die erkend dient te worden en door H.M. en de regeering ook erkend wordt en wel op de eenige wijze, waarop zulks mogelijk is, want door hen uit te noodigen tot het vormen van een Raad der Illegaliteit worden zij als toonaangevende staatsburgers erkend.
    Onder de illegalen zullen er zijn, die naar hun partij terugkeeren, wanneer de bezetting ten einde is, en "Trouw" is van meening, dat dit de juiste liquidatie der illegaliteit is, die dan binnen de politieke partijen verder als zuurdesem werken kan.
    Wij gunnen "Trouw" dit optimisme (of is het een wenschdroom?) gaarne, maar zijn overtuigd, dat het geringe percentage der illegalen werkelijken invloed binnen de partijen onmogelijk maakt. De mannen toch, die daar aan de touwtjes trekken en de vertolkers waren van de partijbeginselen, die bovendien misschien nog den martelaarskroon dragen van gijzelaars- of concentratiekamp, zullen niet zoolang behoeven te wachten tot de eerste invloed der illegale werkers is uitgewerkt, om hun ouden rol weer op te nemen.
    Maar er zullen ook illegalen zijn (en wij vermoeden dat hun aantal niet gering is) die weigeren zich te laten opsluiten binnen de dogmata van politieke partijen, en de partijloosheid prefereeren of het outsider-schap. Zij zijn degenen, die uit nationalen levensdrift ageeren en het nationaal belang stellen boven alle partijbelang.
    Bovendien: Wat willen de partijen? Zij hebben alle zonder uitzondering heroriëntatie noodig en saneering en - wij citeeren weer "Trouw", ofschoon het blad onze redeneering zeker niet volgt - dit is een proces, dat zich eigenlijk pas goed kan ontwikkelen bij een herstelde vrije meeningsuiting.
    Maar - voegen wij hieraan toe - het is tevens een proces, dat zeer veel tijd vergt.
Voorloopig kan er bovendien geen sprake zijn van partijpolitiek, doch slechts van een volstrekt algemeene nationale politiek van wederopbouw, rijkshervorming, annexatie, alsmede van sociale waarborgen. Alle partijbelangen dienen hiervoor te wijken voor zeer langen tijd, want wederopbouw, en hervormingen zijn niet in een handomdraaien te verwerkelijken.
    Wij willen dus ook geen politiek kabinet, maar een zakenkabinet, samen te stellen door de Koningin op advies van - in de eerste plaats - den Raad der Illegaliteit, die tot stand zal moeten komen door de beslissing van die illegalen, die wij hierboven aanduidden als partijloozen en outsiders; wiens leden beslist niet zullen mogen worden aangewezen van hoogerhand.
    Er zal een nieuw kabinet komen, maar dit beteekent niet, dat er niemand van de thans zittende leden in plaats zou mogen nemen. Wij zouden althans voorloopig de ministers Gerbrandy en van Klaffens niet gaarne missen, evenmin als minister van Heuven Goedhart.
  Er zijn lieden, die de mededeeling "Het kabinet treedt af" beschouwen als een soort tooverformule, welke tot een stralende wedergeboorte leiden zal - vooral van den partijinvloed.
    Wij hebben een regeering noodig, die zich boven de partijdogmatiek heft

                                -4-
en zich wendt tot het  Nederlandsche volk, waarmede zij het contact onderhoudt door middel van zijn meestvooruitstrevende en tot initiatief geneig- de zonen en dochteren.
    Er zijn in de illegaliteit voldoende concentratiepunten, die na de bevrijding ervoor kunnen zorgen, dat de illegalen met elkaar in contact komen en in staat gesteld worden hun oordeel uit te spreken. Het staat dan verder aan de illegaliteit om haar werk op andere wijze voort te zetten of in geharrewar ander te gaan. Maar wij hebben vertrouwen, dat er voldoende zullen zijn, die van even goede wille zullen blijken te zijn, wanneer het gaat om het benoemen van een lid van den Raad der Illegaliteit, als toen het ging om het kiezen van een leider in de gevechten met de Duitschers.
    Misschien zal alles niet direct vlot verloopen, maar wij houden moed.
                                      -o-

                       Domme dekendravers.
Men schrijft ons:
De vorige week is in Den Haag de textielvordering begonnen. Naar aanleiding daarvan en van de actie door de Haagsche ondergrondsche pers tegen de inlevering gevoerd, schreef het aldaar verschijnende Oranje-bulletin: "De verwachtingen waren te hoog gespannen. Enkelen hebben geweigerd de knie te buigen; zij begrepen wat deze tijd van hen eischte, maar het grootste deel van de bevolking der betreffende buurten heeft het er schandelijk bij laten zitten. In drommen zijn ze opgetrokken naar de leveringslokalen om zich daar gedwee aan te sluiten bij de overige kudde en geduldig te wachten tot de Duitschers zoo vriendelijk waren om hen van hun dekens en slip- overtjes te ontlasten .........."
Dit is niet alleen bedroevend, maar ook schandelijk. En waar mogelijk ook Amsterdam nog een textielvordering zal kunnen beleven, willen wij dat hier nog eens nadrukkelijk vaststellen.
Het is bedroevend dat een zichzelf respecteerend Nederlander ertoe komen kan met zijn onderbroek naar het inleveringsbureau te stappen en die daar aan de Duitschers te overhandigen. Het is schandelijk, dat waar tienduizenden vreemdelingen zich ingezet hebben om desnoods met opoffering van hun leven ons land te bevrijden, tienduizenden Nederlanders den bezetter steunen in zijn strijd door hem dekens en kleeren te verschaffen voor de Volkssturm.
De domme dekendraver ziet de zaak anders. "Als ik het niet doe, dan halen ze m'n huis leeg. En bovendien, ik geef toch alleen maar oude ronmel." Maar dacht U dan, geachte mijnheer labbekak, dat de Duitschers zoo stom zijn om Uw oude rommel te gaan dragen. U weet drommels goed, dat alles wat U inlevert, bruikbaar moet zijn en U weet drommels goed, dat U iets onbruikbaars niet eens zoudt durven inleveren.

Iederen dag worden in de gevangenissen Nederlanders doodgeschoten voor de vrijheid. Iederen dag lijden Engelschen en Canadeezen de grootste ontberingen in storm en water om ons kikkerlandje verder te zuiveren van de Duitschers........ en U staat met Uw deken in de rij, omdat ze anders misschien Uw meubels en tapijten weghalen.

Kunt U nog een jas missen of een deken, geef hem dan aan het kleerencomité van Uw kerk, of help er Uw buurman mee, of stop hem voor mijn part in de kachel, maar de Duitschers krijgen niets.
"Geen rok en geen sok". Met dat parool wacht de behoorlijke Nederlander de textielvordering af. Wij willen de vrijheid, maar moeten die vrijheid verdienen. Domme dekendravers verdienen de vrijheid niet.
                               -o-o-

Tot zoover inzender, met wiens verbolgenheid wij het eens zijn.
                                -o-

Een Jap. convooi best. uit 4 transp.schepen en 6 torpedojagers is bij Leyte vernietigd.
                                -o-

De dood van ex-minister H.Colijn in Thüringen, waar hij 16 Sept. overleed, is nog steeds niet door de Duitschers bekend gemaakt. De heeren weten wel wat het Nederlandsche publiek denkt van sterfgevallen in Duitsche gevangenschap.
                                -o-