OP   WACHT   IN   AMSTERDAM

No.1                                                       16 October 1944

                                FRONTNIEUWS
In Nederland woedt op het ogenblik een zware strijd in het Zeeuwsch-Brabant- sche grensgebied, waar de Duitschers met alle middelen trachten de toegangen tot de voor den geheelen aanval op Duitschland zoo belangrijke aanvoerhaven Antwerpen zoo lang mogelijk te versperren. In dit uiterst moeilijke terrein, waar de soldaten soms diep door de modder moeten waden, zijn de geallieerden vooral aangewezen op den steun van hun luchtmacht. De weersomstandigheden waren in het begin van de week niet gunstig, zoodat het luchtwapen niet zijn volle activiteit kon ontplooien. Toch vordert de bevrijding Wester-Schelde gestaag, zij het langzaam.
Op den dam tusschen Zuid-Beveland en Brabant winnen de Canadeezen ondanks zware Duitsche tegenaanvallen terrein. Vrijdag werd gemeld dat de Duitschers nog een strook van 400 meter breedte hadden weten vrij te houden. Zondag meldde een correspondent echter dat de geheele landengte in geallieerde handen was.
In Zeeuwsch Vlaanderen, waar nieuwe versterkingen voor de Canadeezen werden aangevoerd, wordt om elk huis gevochten. Over het Leopoldkanaal werd een nieuwe brug geslagen. De Duitschers ten N. van Antwerpen worden met omsingeling bedreigd.
In een aanval aan de Oostzijde van de corridor Eindhoven-Nijmegen werd Venray veroverd. De Britten rukken hier over een front van 6 Km breedte op naar de Maas. Zij ondervinden veel hinder van het drassige terrein en de Duitsche mijnenvelden. Deze aanval is echter slechts secundair. Primair blijft de positie bij Arnhem. De Duitsche troepen ten Oosten van den weg Nijmegen-Arnhem komen in een steeds gevaarlijker parket, vooral nu de Engelsche luchtmacht de verkeersbrug bij Arnhem heeft verwoest. De Duitschers hebben ten Z. van Arnhem nog een bruggehoofd tot op 1 1/2 Km ten Westen van de stad. De Zuidelijke Rijnoever is van daar tot Opheusden geheel in geallieerde handen. Tusschen Opheusden en het geïnundeerde gebied van Kesteren, waar de Duitschers de Be tuwe over de geheele breedte onder water hebben gezet, staat nog een kleine groep Duitschers.
Toch zal de aanval hier voor de geallieerden moeilijk zijn. Op de hooge Veluwezoom bezitten de Duitschers immers niet te onderschatten tactische voordeelen. Het geallieerde opperbevel weet echter, wat het voor de Nederlanders beteekent, als de bevrijding nog lang op zich zou laten wachten. Het zal ongetwijfeld alles doen wat in haar vermogen ligt om deze bevrijding geen dag langer uit te stellen dan strikt noodzakelijk is.

De strijd om Aken.
Amerikaanse troepen drongen verder in Aken door en naderen het centrum der stad. De Duitschers hebben nog slechts een corridor van 500 meter breed in den omsingelingsring. Pogingen om deze corridor te verbreden werden afgeslagen, nadat reeds eerder, zelfs uit den sector Nijmegen weggehaalde troepen bij Woerselen werden vernietigd. De stad is zwaar gehavend.

Luchtaanvallen.
De luchtaanvallen op Duitsche industriecentra duren voort. Zaterdag vielen 4000 vliegtuigen West-Duitschland aan. Op Duisburg werden 4500 ton bommen geworpen. Voorts werden aangevallen Keulen, Saarbrücken, Kaiserlautern, Brunswijk, Berlijn en Hamburg, alsmede spoorwegen en binnenscheepvaart, o.a. de spoorwegemplacementen in Utrecht en Amersfoort.

Italië.
In Italië naderen de geallieerde troepen de haven La Spezia (20 Km); ten Z. en ZO. van Bologna is een nieuwe aanval begonnen, die goede vorderingen maakt.

Strijd op den Balkan.
Athene is bevrijd, evenals de haven Pireaus, waar al geallieerde versterkingen zouden zijn ontscheept. Het eiland Korfu is eveneens bezet.
De Russen naderen snel Boedapest. De spoorlijn Boedapest-Slowakije is reeds bereikt. Zondagmorgen werd uit Ankara bericht dat Hongarije wapenstilstand had gevraagd en dat een delegatie op weg was naar Moskou.
In de straten van Belgrado wordt gevochten.
In de Baltische staten.
Nadat Riga Vrijdagavond door de Russen was veroverd, duren de gevechten ten Zuiden van die belangrijke stad voort. De Duitschers in Letland kunnen nog slechts over zee ontsnappen, waar hun de aanvallen der Russische zee- en landmacht wachten. Sommige berichten spreken van een overschrijding der OostPruisische grens; officieel is dit bericht echter nog niet bevestigd. In ieder geval staan de Russen daar klaar voor een enorm offensief.

Het verre Oosten.
Opnieuw is het eil. Formosa uit de lucht aangevallen, nu door in China opgestegen vliegende forten. Geen Jap. afweer; vier bommenwerpers worden vermist.

                                    -2-

                          TER VERANTWOORDING
Op 31 Augustus 1944 verscheen voor het laatst in Amsterdam het blad "OP WACHT".
Het lag in het voornemen, de uitgave te staken, wijl de snelle en nabije ontwikkeling der gebeurtenissen de behoefte aan een specifiek commentaren-blad op den achtergrond had geschoven.
Intusschen zijn door het staken van de stroomlevering de meesten onzer landgenooten volstrekt afgesneden van iedere radio-verbinding en daarmede van elk contact met de buitenwereld. Onder die omstandigheden achtte de Amsterdamsche medewerker van "OP WACHT" het niet gewenscht, dat een orgaan met een zoo ruime verspreiding als "OP WACHT" geheel wegviel. Hoewel het natuurlijk niet mogelijk was, het landelijk karakter van "OP WACHT" te handhaven, werd daarom besloten, althans voor Amsterdam de uitgave voort te zetten. Eenige nieuwe medewerkers boden spontaan hun diensten aan.
En zoo verschijnt dan thans "OP WACHT IN AMSTERDAM" drie maal per week. In tegenstelling met het vroegere karakter van "OP WACHT" zal in de nieuwe gedaante van het blad ampel(=breedvoerig) ruimte gegeven worden aan het nieuws.
Daarnaast zal ons blad als forum voor beschouwende stemmen blijven fungeeren.

Aan de doelstelling van "OP WACHT": voor God, Nederland en Oranje, viel niets te veranderen en zal ook nimmer iets veranderd worden.
                                -o-

                      DE LES DER GEHOORZAAMHEID.
                                                Twee aspecten van de
                                                spoorwegstaking.

De algemeene spoorwegstaking heeft thans lang genoeg geduurd om het mogelijk te maken, vast te stellen dat zij een volstrekt succes is. Wijs geworden door de ervaring van jaren hebben wij geruimen tijd ons oordeel opgeschort. Men kòn niet weten; teleurstellingen hadden wij reeds eerder, en in overvloed beleefd. Er is echter ditmaal nu eens nergens teruggekrabbeld. Dat stemt tot vreugde en tevredenheid, en het leidt ertoe, dat wij ons de les, die hierin besloten ligt, gaan realiseeren.
De bezetter heeft het met groote krokodillentranen betreurd, dat hij door de staking niet in staat was, Nederland in dezen critieken tijd van kolen te voorzien. Als de Nederlanders nu alleen maar de treinen weer lieten rijden...
U weet het wel!
Indien het nog noodig is, deze versleten bedriegerij aan de kaak te stellen, dan geschiede dit hierbij. Het houdt nauw verband met het practische, eerste, aspect van de staking.
De Duitsche redeneering is natuurlijk onzin en natuurlijk perfide. Er was geen spoorwegstaking toen de bezetter jarenlang onze Limburgse kolen stal.
Er was geen spoorwegstaking, toen onze bloemen, onze groenten, onze zuivel en ons vleesch grootendeels werden "uitgevoerd". Er was geen spoorwegstaking, toen de arbeiders tot slaaf gemaakt werden.
Vier en een half jaar is Nederland voetje voor voetje uitgeplunderd; telkens bedrogen ondanks de stelligste beloften; telkens geknecht en beleedigd ondanks de uiterste lijdzaamheid.
Thans weten wij beter! Het zou den bezetter wel zeer in de kaart spelen, indien de spoorwegmannen terugkeerden tot een overheid, die in elk van haar verordeningen een quasi-gewettigd wapen heeft om elken stoker, iederen wisselwachter wegens sabotage neer te schieten.
Technisch is het Duitsche voorstel bovendien onzin. Er zijn geen Duitsche kolen, die men ginds "over" zou hebben voor de burgerbehoeften van een bezet gebied. Er zijn zeker geen wagons en locomotieven om die kolen op enkele kilometers afstand langs het front te vervoeren.
Een bezetter, die elke fiets, elken bolderwagen, ieder bestelautotje requireert uit gebrek aan transportmiddelen, kome ons niet aan boord met praatjes over hulpverleening, die hij ons jarenlang onder gunstiger omstandigheden onthield.
De staking moet voortduren! En op ons, Nederlanders, rust blijvend de plicht de stakers te helpen, hoe wij kunnen, waar wij kunnen en zooveel wij maar kunnen!

De spoorwegstaking heeft echter ook nog een theoretisch aspect. We hebben als goede Nederlanders dikwijls gemopperd over een te weinig aan leiding van der kant onzer regeering te Londen. En omgekeerd hebben wij soms vastgesteld, dat de hier te lande tegen den bezetter ondernomen acties nu en dan dillettantisch waren, op niets uitliepen of onevenredig veel slachtoffers vroegen. Daar was meestal wel iets van aan, al hebben we aan de praktijk van de spoorwegstaking kunnen vaststellen, hoe goed het was, dat onze regeering niet maar telkens ingreep met bevelen, wanneer de actie die hierdoor ontketend werd, niet op één of andere manier gesteund kon worden. Onze spoorwegmannen

                                    -3-

toch voelen zich, gesterkt en gesteund door de geallieerde operaties op Nederlandsch gebied.
Hoe verklaarbaar de feilen eener onvoldoende centraal georganiseerde actie ook waren, zij hadden ons toen langzamerhand doen vreezen, dat ons volk - voor alles individualistisch en verzot op theoretiseeren over wat anderen behooren te doen - niet meer tot gemeenschappelijk optreden en georganiseerde gehoorzaamheid in staat was. Wij zagen het militant optreden van Tito's leger, van de Poolsche partisanen, en begonnen te gelooven, dat ons eigen volk nog steeds de lijdzame verslachtoffering der niet-meer-weerbaren kon ondergaan.
En ziet, toen kwam het Bevel!
Herinnert ge U nog de lichte siddering, de "frisson" die ons door de leden voer, toen de stem uit den aether het besluit der regeering bekend maakte?
Herinnert ge u nog de gespannen ongerustheid, waarmede we den volgenden ochtend informeerden, uitzagen langs den spoordijk en omzichtig het station naderden? Zou het slagen? Of zouden ze... ....?
Doch het slaagde. En met één slag had zich ons vertrouwen in onze menschen hersteld. Wij kunnen dus nog gehoorzamen. De tragiek van 1940 was dus niet noodzakelijk de ingeboren tragiek van het Nederlandsche volk!
Dit is de onvergetelijke les der spoorwegstaking. Als er leiding is; àls er bevolen wordt; àls er organisch verband is; dan valt de aarzeling en de lethargie als een versleten mantel van ons volk af. Dan kàn men en dan is men bereid te wagen!

Volkomen bewust van de verstrekkende beteekenis ervan stellen wij voor de naaste, doch een zeer lange naaste toekomst deze eisch: gehoorzaamt! Ook indien ge beter meent te weten: gehoorzaamt! Ook indien het tegen uw overtuiging in gaat: gehoorzaamt! Praat erover, doch ondertusschen: gehoorzaamt! Protesteert indien ge u geroepen voelt, doch ondertusschen: gehoorzaamt! Alleen dan is uw regeering in staat, de volle bijdrage te leveren tot onze bevrijding. Alleen dan kan zij ons terugvoeren tot een leven, waarin een werkelijke, herboren vrijheid mogelijk is. Bedenkt, wat anderen - ook voor ons - wagen, prijsgeven en verliezen. Denkt aan hen, die bij Arnhem zich doodvochten - ook voor ons. Daar werd niet gevraagd, gedebatteerd, doch gedaan!
Dit is de, nu reeds duur gekochte, doch onzegbaar kostelijke les, die onze spoorwegmannen ons leerden: de les der gehoorzaamheid.
                                ------

          HOED U VOOR NAMAAK!
Voor ons ligt een exemplaar van "De Vonk" hetwelk zich aankondigt als een uitgaaf van het Comite van Actie der C.P.N.
Men vindt hierin een In Memoriam van een overleden strijder voor Sowjet-Nederland, die echter blijkbaar niet door Duitsche hand om het leven is gekomen. Ons wordt namelijk voorspeld, dat "eens de Nederlandsche proletariërs met roode vanen langs zijn graf zullen trekken" De man heeft dus een graf, hetgeen men van de meest omgekomen illegale strijders niet kan zeggen. Het meest opmerkelijke van het verhaal is echter, dat de naam van dezen voorvechter voor een "Rood Nederland" ons onthouden blijft.
Hoofdschotel is een oproep aan arbeiders, boeren en soldaten om zich bij de a.s. bevrijding de sowjet-kaas niet van het brood te laten eten door "witgardisten, christenkapitalisten en kleikoelakken" - waarmee dan de andere werkers en verzetters bedoeld worden.
Wie werkelijk over het standpunt der C.P.N. ingelicht wil zijn, doet toch maar beter het manifest te lezen, dat door "De Waarheid" is gepubliceerd. Voor zoover wij weten is "De Waarheid" namelijk wèl het orgaan der C.P.N.
Wat "De Vonk" dan is? Wij hebben sterk de indruk, dat "De Vonk" behoort tot het arsenaal van listigheden, waarmede N.S.B. en bezetter den vrijheidsstrijd hier in discrediet trachten te brengen. Daarom weest op uw hoede en
                HOEDT U VOOR NAMAAK!
                                -------

        GEVAARLIJKE "AUSWEISE"-CULTUS
Reeds ontelbare malen is bewezen, dat "fair play" een begrip is, dat boven de aggressieve pet des Duitschers gaat. Nochtans zijn er nog altijd goedgeloovige lieden, die telkens maar weer het slachtoffer van 's vijands woordbreuk

                                -4-

dreigen te worden. Een frappant staaltje van de wijze waarop de Duitschers met hun gegeven woord omspringen, werd in Utrecht geleverd. Bij de razzia's op weerbare mannen aldaar werd bekend gemaakt, dat personeel van P.T.T., gemeentelijke diensten en artsen, geestelijken en predikanten zich voor een "Ausweis" konden melden. De goedgeloovigen, die daarop af gingen, vonden een cordon S.D.-mannen, die hen in gelederen van vier opstelden en de goedkoop verkregen buit in Oostelijke richting deden afmarcheeren.
"Ausweise" boden eenige bescherming, zoolang de Duitsche overheid daardoor voor haar in Nederland waardevolle werkkrachten kon behoeden voor de blun ders der doorzendbureau's. Dat is voorbij!
Het is beter, zich zonder "Ausweis" gedekt te houden, dan met een "Ausweis" slavenarbeid te moeten verrichten.
                                ------

                          EN WAT DOET GIJ...?
Jarenlang strijdt de ondergrondsche beweging in ons land. In woord en geschrift strijdt zij, om de geesten wakker te houden. Met daden strijdt zij om den vijand te fnuiken. En wat doet gij...?
Illegaal werk is gevaarlijk werk. Op gezette tijden slaagt de vijand, door een noodlottige samenloop, of door loslippigheid van een goeden vriend of vriendin, bij uitzondering door eigen scherpzinnigheid, erin een aantal onzer te grijpen.
Velen vertellen het niet na. Anderen vertellen het wel na; wat zij mee maakten is misschien erger dan de dood.
En wat doet gij...?
Het allerminste minimum, dat van U verwacht mag worden is dit: steunt zooveel ge kunt. Geeft, wanneer ge 10 gulden kunt betalen, er geen vijf, maar maak er veeleer vijftien van. Laat Uw bijdrage een offer zijn voor onze goede zaak. Onze goede zaak, waaraan zoo velen reeds alles wat zij bezaten, tot zelfs hun leven offerden.
Doet gij dat...?
Beschouwt het niet als abonnementsgeld op "een krant", maar beseft dat gij in Uw bijdrage de bouwstof levert voor een heel complex van illegale werkzaamheden.
                                  -------

                                  OPGEPAST!
Het gerucht, dat Feldmeyer zich na zijn heldhaftige oproep aan de Nationaal- Socialisten onledig heeft gehouden met de opleiding van provocateurs ten gunste van den Sicherheitsdienst, is bewaarheid. Dezer dagen zullen deze "Nederlanders" na een opleidingstijd van ongeveer vier weken te Hoogeveen in Drente op het Nederlandsche volk in het nog onbevrijde gebied worden losgelaten. In welke gedaante zij zich zullen voordoen, laat zich vermoeden. Men zij dus op zijn hoede voor "Engelsche parachutisten", "agenten van den Geheimen Dienst" e.d.!

                                -------

    ASPIRANT-HELDEN ZORGEN VOOR HUN MAAG!
De bezetting van IJmuiden, waar de Duitschers zich voorstellen een vertragingsactie te voeren, evenals zij te Brest, Duinkerken, Le Havre en Calais hebben gedaan, is vastgesteld op 25.000 man. Naar alle waarschijnlijkheid ligt het in de bedoeling, de bezetting van de verdedigingswerken langs de geheele kust van Hoek van Holland tot Den Helder te IJmuiden samen te trekken. Thans wordt te IJmuiden en Velsen voedsel voor deze 25.000 man opgeslagen. Met hun wilde Duitsche optimisme rekenen de a.s. "verdedigers" daarbij op een periode van vier maanden. Dit zou ons een wrangen glimlach kunnen ontlokken, als het hier geen voedsel betrof, dat meer dan ooit voor de Nederlandsche burgerbevolking noodig is. Ja, zelfs hebben de heeren zich niet ontzien, voorraden van de noodkeukens van verschillende Noordhollandsche gemeenten te vorderen. Hier blijkt weer eens, voor de zooveelste maal, hoe het internationiale oorlogsrecht door de Duitschers geëerbiedigd wordt.
In het kader van hun verdedigingsmaatregelen voor IJmuiden namen zij te Amsterdam nog en passant mee: 1200 liter benzine van de Brandweer en 2000 liter van andere gemeentelijke diensten, alsmede 300 complete bedden uit het Binnengasthuis
                                ---