Index-
pagina

Over de betekenis van onze Dromen voor de ontwikkeling van onze persoonlijkheid.

door C.Joon

1985

Over dromen zijn al vele boeken geschreven, er is dus wel veel over te zeggen. Wij zullen dat zo eenvoudig mogelijk doen.
Iedereen heeft wel eens gedroomd op zijn wijze, dat hij of zij zich daar wel iets van herinnerde. Vaak is dat een herinnering aan een vreemd, verward geval, zo op het eerste gezicht . En daarom meenden de mensen in de 19e en 20e eeuw ook stellig te mogen beweren, dat dromen onzinnig zijn. "Dromen zijn bedrog", nietwaar? Maar dat kan men nu niet langer staande houden, dank zij de onderzoekingen van de moderne psychologie, zelfs met behulp van zeer moderne technische hulpmiddelen.

Heel vroeger dacht men er trouwens heel anders over.
De primitieven meenden gewoonlijk dat dromen boodschappen waren van een of andere goddelijke macht. Dat kon zowel een goede als een kwade macht zijn. Zodat het zaak was de dromen wel de nodige aandacht te schenken. Ook als dat wel eens ernstige gevolgen kon hebben voor de dromer.

Bij sommige primitieven stond op overspel de doodstraf. (b.v. bij Papoea's). Er waren er zelfs bij wie doodstraf stond op dromen van of over overspel. Dus was het een zegen voor de blanke kolonisten, dat die eventueel listig wisten te zwijgen. Dat kon de primitief niet. Als hij iets gedroomd had, waarvan hij dacht dat het belangrijk was, dan noemde men dat een Grote Droom en dan werd die in de stam besproken. Zo had een afrikaanse neger gedroomd dat hij bij een of ander gebeuren in brand raakte en daardoor zwaar gewond. De stamvergadering zag hierin een aankondiging van een groot naderend onheil en besloot het noodlot voor te zijn, en daarbij de gevolgen te kunnen beperken, en legde alleen vuur aan 's mans voeten. Die werden wel lelijk beschadigd, verminkt, maar de man was zielsblij dat hij er zó goed afgekomen was.

Soms is er iets dat niet zo naar is, ik wil Uw avond niet versomberen. Soms werd dromen, door een jongeman, van geslachts- verkeer met een jonge vrouw beschouwd als een huwelijksaanzoek. Ziet U, dat is wat gezelliger.

De priesters van het oude Egypte schijnen bekwame droomuitleggers geweest te zijn. Wat dus betekent dat volgens hen de droom wel degelijk zin heeft en van belang kan zijn voor de toekomstvoorspelling. Die interesseerde hen sterk.

2.

In Griekenland bestonden ook droomtempels, waar mensen gingen liggen slapen in de hoop een raadgevende droom te mogen ontvangen.
Maar dat is allemaal erg oud, en sindsdien zijn de mensen, althans hier in West Europa, erg verstandig geworden, zo erg, dat ze er niets meer van willen weten, ze denken dat alles gewoon verstandig te vatten is. Wèg met alles wat op mystiek enz. zou kunnen lijken.

Het verstand, het logische bewustzijn was immers JE VAN HET.
Dat er behalve het bewuste ook het onbewuste was leerde men in de vorige eeuw, aarzelend, tastend, door experimenten met hypnose e.d. Het bleek n.l. dat de gehypnotiseerde persoon NIET ALLES deed wat de hypnotiseur opdroeg, dus moest er een macht in die persoon blijven waken, ook tijdens de diepste hypnose.
Dostojewski wist wel van de mogelijkheid van een adviserende droom. Raskolnikov, de hoofdpersoon in Schuld en Boete, ziet in een droom hoe hij de oude woekeraarster moet aanpakken: met een bijl.

Wat de toekomstvoorspellingen betreft werd de astrologie tenslotte in de praktijk veel belangrijker dan de droomuitleggingen, hoewel er uit de oude tijden nog wel uitlegboeken bekend zijn.
Sigmund Freud was de eerste, die op wetenschappelijke wijze met de dromen begon te werken. Hij had geleerd, dat er ook een onbewuste bestaat, al zag hij dat te beperkt. Volgens hem werd onbewust, wat in het bewustzijn aanwezig was geweest, maar vergeten, dus als gevolg van gebrek aan belangstelling, of wat verdrongen was, dus opzettelijk "naar beneden" gedrukt was, omdat die bewustzijnsin- houd te pijnlijk was, althans door het bewustzijn niet aanvaard kon worden. Op die manier zou het onbewuste een strikt persoonlijke aangelegenheid zijn. Vergaarbak van wat het bewustzijn los liet.

Maar later heeft men leren inzien - dank zij het grote werk van Jung - dat het onbewuste véél meer is. Ten slotte is hier het bewustzijn uit geboren, te voorschijn gekomen, opgerezen als U wilt. Al is dit natuurlijk, let wel, beeldspraak.
In de eerste plaats dus het onbewuste als aanleg tot bewustzijn, als algemeen menselijke aanleg ! Bron van alle dromen, alle sprookjes, alle kunst, mythen en godsdiensten. Het onbewuste en het bewuste staan tot elkaar in verhouding als compenserend. Wat het bewustzijn te eenzijdig overdrijft, wordt door het onbewuste gerelativeerd.

3.

Wat het bewustzijn niet voldoende opneemt en uitwerkt wordt door het onbewuste aan het bewustzijn als het ware opgedrongen. B.V. door de droom!
Voorbeeld: Freud droomt van een vreemd woord, zoiets als een zeer samengestelde naam van een scheikundige verbinding, b.v. L.S.D. Hij kan dat niet thuis brengen. Tot hij een paar dagen later voor een etalage van een boekwinkel staat en daar in een hoekje een boekje ziet met DAT woord er op. Dat had hij waarschijnlijk dus al eens eerder gezien, naar toen was dat beeld niet door z'n bewustzijn vastgehouden, wèl door z'n onbewuste. Dat neemt dus ook waar en onthoudt zéér goed.

We noemen deze grootheden, onbewuste en bewustzijn, alsof het 2 geheel los van elkaar bestaande afzonderlijkheden zouden zijn, waar dat is alleen een denk-onderscheid. Ze zijn één ! Bij vorige praatjes zei ik al eens: de mens is het bewustwordingsproces in levende lijve. De stroom van onbewust naar bewust moet altijd doorgaan. Ontstaat er een verstopping in die stroom, dan wordt de stroom opgestuwd, gelijk een rivier voor een dam. Dan ontstaan er spanningen. Meestal wordt dan onze droomaktiviteit groter. Dit betekent niet dat iemand, die weinig droomt een toonbeeld van geestelijk evenwicht zou zijn. Dat hoeft niet.
Ons bewustzijn is beperkt, kan slechts weinig indrukken gelijktijdig versterken. Daarom zeggen we ook vaak: "één ding tegelijk". En daarom gaat ons bewustzijn selektief te werk, en laat veel waaien...

Nu heb ik geloof ik nog niet gezegd wat dromen dan wel zijn. Welnu: dromen zijn de taal van het onbewuste, van onze ziel, die aan woorden en logica nog niet toe is zoals het bewustzijn en daarom zijn berichten vormt in beelden. Vaak beelden met symbolische waarde, want het symbolisch bewustzijn gaat aan het logische vooraf.

Kort gezegd: een droom is een bericht van de dromer aan de dro- mer en over de dromer. Een poging van het onbewuste iets aan het bewustzijn door te geven. Soms heel fel. Soms is het een S.O.S. Voorbeelden: een dominee ziet in een droom een in lompen gehulde miserabele landloper. Kijk, zei hier zijn onbewuste: Zo ben jij(of: zo ben jij ook !)
De man glimlachte er om maar zijn innerlijk leven was kenne- lijk volkomen in het slop geraakt.

4.

Als we de droom wat uitgebreider omschrijven krijgen we dit het is een toneelstuk, dat de dromer zelf heeft geschreven, en het toneel met de decors is hij ook zelf, en de acteur of acteurs is hij ook zelf, en ook de regisseur en de toeschouwer Zoals U ziet gaat het steeds om iets van de dromer zelf, dat hij zelf in beeld brengt, vanuit het onbewuste deel van hemzelf, en tot zijn bewustzijn wil laten doordringen !!!
Tat twam asi: Dat zijt gij (ook) .

In een toneelstuk wordt het thema vaak wat extra benadrukt, wat overdreven soms, om het beter tot de kijkers te laten doordringen. Dat doen de dromen ook vaak.

Als we wetenschappelijk willen doen zouden we natuurlijk kunnen zeggen: er zijn zus of zoveel soorten dromen maar dat heeft weinig zin, vooral omdat elke droom uniek is en voor en door de dromer zelf begrijpelijk moet worden, event. begrijpelijk gemaakt. Door toelichting van de vakman, dus tegenwoordig de psycholoog of psychiater.

Waar dromen dus strikt privé zijn is het duidelijk dat droomduiden geen gezelschapsspelletje kan zijn. Dat zou pijnlijk kunnen worden. Voorbeeld: droom van een ongehuwde dame. Ze heeft een zuster die wel getrouwd is en die 2 kinderen heeft. Een van die kinderen - en dit was werkelijkheid, geen droom - wordt ziek. Onze dame helpt bij de verzorging van het kind, dat thuis verpleegd wordt. Alle goede zorgen echter mogen niet baten. Het kind overlijdt. Grote droefheid bij de ouders en ook bij onze dame. Maar het leven gaat door, zij gaat dus ook weer naar haar eigen woning. En nu komt de droom. Na enige tijd. Zij droomt dat ook het tweede kind, dat in werkelijkheid goed gezond is, ziek wordt. En weer gaat ze helpen en weer is alle moeite vergeefs. Ook dit kind gaat dood. In deze droom dus. Maar, nog steeds in de droom: nu kan onze dame niet treuren, er niet eens om huilen.
Als ze wakker wordt en zich deze droom herinnert, schrikt ze hevig en spoedt zich naar een psychiater. " Ben ik dan zo'n slecht mens, dat ik bij zoiets niet eens huilen kan??". De psychiater zal haar wel getroost hebben met zoiets als: Indien U werkelijk slecht wast zou U niet naar mij gekomen zijn.
Er was niet eens zo erg veel praten nodig om er achter te komen wat hier aan de hand was.

5.

Onze dame was, ongemerkt, verliefd geraakt op de man van haar zus, dus wilde ze weer in diens omgeving zijn, vandaar de ziektegeschiedenis van het kind.

Zeg nu niet: zie je wel, ze was dus toch wel slecht. Want bedenk dat verliefd raken onbewust over ons komt zodat het net zo min te verbieden is als de griep krijgen.
En bedenk ook: de droom is niet aan woord en logica toe, maar ook nog niet aan het brave burgermansfatsoen. Zodat dromen soms aardig schokkend kunnen zijn.
In elk geval ziet U dat je met dromen gemakkelijk op gevoelige punten kunt terecht komen.
Natuurlijk zijn er veel dromen, die niet zo zwaar liggen, al kunnen ze ons met grote schrik doen ontwaken. (Gedenk de overdrijving, toneelmatig.) B.v. iemand wordt angstig wakker, omdat er gepoogd wordt hem te wurgen. Toe maar. Wat bleek: z'n deken drukte wat op z'n keel. Simpel genoeg.
Als men bij het ontwaken het gevoel heeft dat men misschien ge- droomd heeft, maar men weet helemaal niet meer wat, dan kan een prettig dan wel beroerd gevoel, een goede of nare stemming op dat moment een aanwijzing zijn, dat onze ziel de boodschap wel heeft opgepikt.

Toen een dame uit de betere kringen (wat heet ?) eens droomde dat ze een dronken hoer in de goot zag liggen, was zij verontwaardigd toen er op gewezen werd, dat zij dat zelf geweest was. We dromen steeds over onszelf, onze situatie, onze relaties met anderen, onze problemen. Daarom moeten we proberen de door de droom gestelde beelden te begrijpen, omdat dit onze zelfkennis kan verruimen!

Tracht Uw eigen brieven te leren lezen. Ieder droombeeld apart bezien, daarna pas hun volgorde en event. onderlinge verhouding. Probeer van een droom niet een keurig logisch verlopend verhaaltje te maken. De droom heeft nog geen last van logica, en heeft ook helemaal geen last van fatsoen. Maar schrik er niet te hard van. Iets, waarvan wij zouden zeggen: dat zou niet in m'n hoofd op- komen, zou .... in onze ziel wèl kunnen opkomen. Wees niet bang van Uw eigen dromen. Ze zijn helpers, geen vijanden. Alles eerlijk en open aanzien.
Zelfs als U b.v. zou dromen, dat bij een ongeluk Uw beide benen worden afgereden, betekent dit als regel niet dat zulk een ramp U spoedig zal overkomen maar b.v. zoiets als:

6.

U zult voorlopig in Uw sociale kontakten of ontwikkeling ernstig gehandikapt zijn. U kunt immers niet lopen, niet gáán. Als U droomt dat U dood gaat hoeft U niet prompt op te staan om eerst nog even gauw een testament te schrijven. Het zou b.v. gewoon kunnen betekenen, dat U voor een z.g. wedergeboorte staat, d.w.z. dat U een nieuw, een A N D E R leven moet gaan leiden.
Let wel: een S.O.S. mag men niet naast zich neerleggen.
Voorbeeld: Een amerikaanse zakenman, nog vrij jong, heeft een flinke zaak opgebouwd. En hij wil die steeds verder laten groeien. maar dan krijgt hij opeens wat men noemt last van z'n zenuwen.
Op naar de psychiater. Die vraagt een droom. Dan vertelt de zaken- man het volgende: ik droom dat ik naar een belangrijke vergadering moet gaan. Moeizaam zoek ik mijn spullen bij elkaar en nog moeizamer begeef ik mij op weg naar het station. Om onderweg te beden- ken dat ik een belangrijk stuk vergeten heb. Terug. Halen. En dan trachten te hollen om de trein nog te halen. Misschien hebt U zelf ook wel eens zoiets gehad, dan willen de benen niet ....
Eindelijk bereikt hij het station en ziet dan de trein net voor z'n neus het station uitrijden. En daarbij bemerkt hij iets, wat met de werkelijkelijkheid volkomen in strijd is: net buiten het station liggen de rails in een merkwaardige scherpe es-bocht. En hij hoort zichzelf uitroepen: als de machinist nu naar niet vol stoom geeft, want dan slingert alles uit de rails. En dat gebeurt dan ook, in de droom.
De psychiater zegt hem dat hij hierin een krachtige waarschuwing ziet voor de zakenman: niet vol stoom geven, maar kalmpjes aan anders slingert de trein uit de rails, nietwaar ? De jongeman windt zich op, zou hij, jonge, sterke gezonde kerel niet een zaak verder kunnen opbouwen. Dus ging hij weer vol stoom aan het werk. En een jaar later was zijn zaak failliet .....
Toch had hij zichzelf een onmiskenbaar duidelijke waarschuwing gegeven!!!
Compenserend en corrigerend werkt de droom b.v. zo: U hebt b.v. een broer en vindt hem eigenlijk maar een vervelende draak. In een droom ziet U hem opeens als vriendelijk, hulpvaardig enz. Waarschijnlijk kwaliteiten van die broer, waar Uw bewustzijn vooringenomen, overheen gekeken had. Het bewustzijn behoeft dus correctie. Uw onbewuste kan beter "invoelen" dan Uw verstand!

7.

Het uitleggen van dromen is dan ook beslist geen werk voor ons verstand alleen. Gevoel en intuïtie zijn hier zeer belangrijk. Een paar andere eenvoudige dingen:
Een jongeman zal van huis gaan om elders te gaan werken, een eigen loopbaan in het maatschappelijk leven te starten. Hij droomt dat hij al naar het station gaat om af te reizen, maar de trein rijdt net voor z'n neus weg. Hij mist dus de goede start voor z'n karrière, maar hij kan er niet om treuren.
Ach nee, het was thuis immers: gemakkelijk, gezellig, veilig, goed verzorgd, en alleen in de maatschappij weet je maar nooit wat er allemaal boven je hoofd hangt.

Soortgelijk is dit: een meisje zal gaan trouwen. Ze verwacht een heerlijk groot feest. Maar zij droomt: als de auto's naar het stadhuis rijden zit ze niet naast haar a.s. echtgenoot in de trouwcoupé , nee, ze zweeft mee naast de auto, waarin haar ouders zitten. Aardig, he ?

Het is goed te weten, dat in ons zulke neigingen tot terugvallen op het veilige ouderlijke huis kunnen zitten.
Iets anders: iemand droomt dat hij z'n chef, waar hij slecht werken kan, eens flink de huid vol scheldt. Iets wat hij in wakende toestand niet durft, uit angst de baan te verliezen.
Dit kun je op twee manieren zien: als stoomafblazen, natuurlijk, maar ook als mededeling van die man aan zichzelf, dat hij laf is. Ander voorbeeld: een zakenman wil gaan uitbreiden en zoekt zich daartoe ook een campagnon. Denkt een flinke vent gevonden te hebben. Droomt dan echter, een paar dagen voordat de kontrakten getekent zullen moeten worden dat het een oplichter is. O, schrik. Z'n psycholoog adviseert hem snel zeer serieuze informatie in te winnen. En, ja hoor, fout. Net op tijd kwam de waarschuwing.
Des dromers onbewuste had de situatie beter doorzien, doorvoeld, dan z'n verstand.

U ziet, wij mogen event. blij de goede raad van onze dromen aanvaarden.

Zeer beroerde dromen zijn de z.g. slijtage-dromen, die iemand kan hebben na een of ander rampzalig gebeuren, zoals bij soldaten nogal eens voorkwam als z.g. shell-shock. Dat ellendige, verschrikkelijke wordt dan telkens weer, soms jaren achter elkaar, in de dromen naar voren gebracht, totdat, door gewenning, het verschrikkelijke a.h.w. is uitgesleten.

8.

Vermoedelijk hebt U inmiddels al de indruk gekregen dat het zeer nuttig is goed op onze dromen te letten, event. zelf te trachten uit te vinden wat ze beduiden, maar dat is moeilijk. Maar als we er goed op letten werken de beelden ook onuitgelegd wel door.
Helaas is het niet mogelijk om een lijstje op te stellen: dit beeld betekent dàt. "Klaar is Kees." Al vindt U dat in div. boeken wel.
Het kan niet, want iedere dromer kiest, onbewust, zijn eigen beelden. En b.v. voor een boer, die gewend is een paard voor de kar of de ploeg te spannen is het droombeeld van een paard natuurlijk anders dan voor de stadsmens. Het paard kan trouwens ontzettend veel verschillende betekenissen hebben, zowel in dromen als in sprookjes. Voorbeelden: een jongeman droomt dat hij in een rijtuigje rijdt, let wel: als passagier. Ervoor lopen 2 paarden. Het bleken zijn ouders te zijn, die eigenlijk nog steeds zijn hele leven voor hem regelden. Dus betekende dit: Zie eens goed hoe je leeft, zonder eigen activiteit, eigen initiatief, eigen leiding.
Als men droomt dat men zelf op de bok zit en het paard of de paarden zelf ment, is het natuurlijk heel wat anders.
Ook als men zelf paard rijdt. Wat K A N betekenen dat men z'n natuurlijke neigingen degelijk in de hand heeft, zodat ze braaf dienstbaar zijn. Dat is goed.

Onze natuurlijke neigingen, instinkten enz. zijn overigens niet zonder meer slecht. We zouden daarzonder niet kunnen bestaan !!! Maar, omdat de mens in wezen geestelijk is, is zijn natuurlijkheid a.h.w. zijn verkeerdheid. Die moeten wij niet ontkennen, die moeten wij ook niet vernietigen, maar we moeten trachten ze aan onze mens-wording, bewust-wording, dienstbaar te maken.

Voorspellende dromen komen wel voor maar zijn betrekkelijk schaars. Ze kunnen berusten op telepathie (dan lijken ze alleen maar voorspellend maar geven in feite een beeld van de tegenwoordige tijd) of op het feit, dat het onbewuste iets, een bepaalde situatie of zo, dóór heeft vóór het bewustzijn er mee klaar is. Of in voorspellend dank zij het feit dat het onbewuste de tijd niet kent. Het I S .

Een paar voorbeelden, die U zelf nu kunt indelen:
een sterrekijker droomt dat hij de volgende nacht op een bepaald uur een bepaalde plek van het uitspansel moet bekijken. Hij doet dat ook werkelijk en ontdekt een nieuwe ster.

9.

Kékulé, chemicus, heeft lang geworsteld met de vraag hoe de kom benzolketen in elkaar zit. Tot hij op een avond bij de haard zit te dommelen en opeens zó het totaalbeeld voor zich ziet.... Als hij dit met experimenten kontroleert blijkt het juist te zijn. Normaal maakt ons onbewuste zich niet druk om benzolketens, hoor. Soms worden eenvoudigweg dingen van de afgelopen dag of dagen nabehandeld, waarbij dan trouwens ook wel kan voorkomen dat het onbewuste wel iets heeft vastgesteld wat beneden de drempel van het bewustzijn gebleven is. Ook die drempel hoort thuis in de sfeer van de beeldspraak.

Meer inzicht betekent winst voor onze persoonlijkheid. Lang niet iedereen is een ontwikkelde persoonlijkheid, waarmede ik niet bedoel "ontwikkeld" als geleerd of zo, maar als geheel ontplooid. Als we van b.v. een familielid, een buur, vriend of kennis, dromen kan dat ook altijd nog op tenminste 2 manieren uitgelegd worden. Op z.g. objekt-nivo, dan dienen we de persoon goed te bezien omdat wij tot hem in relatie staan, hij iets voor ons betekent, iets wat bewust misschien niet geheel of niet juist bewust was.
Of op subjekts-nivo: dan vertoont die persoon soms trekjes, al dan niet aardige, die wij zelf ook vertonen, maar in onszelf nog niet hebben ontwaard!

Onlangs las ik in een populair wetenschappelijk tijdschrift: vermoedelijk dromen we om ... te vergeten, in dit kader: om lichte indrukken elektromagnetisch uit onze hersencellen weg te wissen. Armzalig !

Er is wetenschappelijk toch wel veel meer van de dromen te vertellen. Bij voorbeeld, dat in droomlaboratoria is vastgesteld, dat iedereen zo'n 4 à 5 keer per nacht droomt. Als men direkt na een droom wordt wakkergemaakt kan men zeer uitgebreid vertellen wat men gedroomd heeft. Als men wakker gemaakt wordt zodra het encephalogram aangeeft dat er een droom op komst is, zodat die droom in feite dus niet komen kan, dan raakt men na korte tijd psychisch volkomen ontredderd. Zeer gevaarlijk. Wij kunnen dus beter slaap missen dan dromen!!!
Het kan voorkomen dat een heel jong kind de problemen van de ouders, waar het bewust geen benul van heeft, uitdroomt, al dan niet met een oplossing

10.

Het heel jonge kind tot 1 jaar leeft nog in een soort psychische eenheid( een soort osmose-verhouding) met vooral de moeder. De ziel kent, dus het onbewuste kent de tijd noch de ruimte. Alles is één . Vandaar de mogelijkheid te dromen van dingen, eventueel ver weg, of die b.v. nog moeten gaan gebeuren of allang geleden zijn gebeurd.
Overleden familieleden komen echt niet als schijnbaar nog levende mensen terug in onze dromen.

Vergeet niet, dat ons geheugen niet zo iets is als een prullemand waar je desgewenst nog iets uit kunt opdiepen in forma natura. Ons geheugen ZIJN wij, is een levend deel gewoon van ons leven.

Spiritisten e.d. zien dat anders, natuurlijk. Maar voor zoverre ik die heb leren kennen, hebben zij gewoonlijk onvoldoende kennis van het verschijnsel mens, weten ze van de moderne diepte-psychologie weinig of niets af, weten ze dus ook niet wat voor wonderlijke dingen de mens, onbewust, allemaal doen kan. Ze vinden dat zó vreemd, dat ze al die z.g. paranormale dingen niet aan levende mensen kunnen toeschrijven maar alleen aan geesten of iets dergelijks. Tot nu toe hebben we het aardig eenvoudig en populair gehouden, naar er zijn natuurlijk ook moeilijker, ingewikkelder gevallen. En daar moet ik toch ook iets van vertellen.

De psycholoog of psychiater moet natuurlijk zijn patient zo goed mogelijk leren kennen om hem zo goed mogelijk te kunnen helpen. Daarbij kunnen de dromen een prima hulp zijn.
Als de psycholoog daar om vraagt treft hij af en toe wel een patient die beweert nooit te dromen. De moderne laboratoria leerden ons iets anders, zei ik al. Dus kan de psycholoog een foefje gebruiken om toch dromen boven tafel te krijgen.
Hij zal de patient zeggen dat het toch jammer is, dat hij niet droomt, omdat de droom zo nuttig kan zijn..enz. En hij geeft eens een voorbeeld van zo'n nuttige droom. En dat doet hij meermalen. Een patient met psychische problemen is als regel niet in één bezoek te genezen. Als er dan een nieuwe afspraak moet worden gemaakt zal de psycholoog zeggen, b.v.: goed, volgende woensdag om 9 uur. En neemt U dan een droom mee, liever nog een stuk of wat. En meestal lukt dat dan ook.
Het bestuderen van een serie zo dromen levert betere resultaten op dan het bekijken van een enkele droom, tenzij die heel eenvoudig is.

11.

Om ingewikkelde, duistere dromen te kunnen uitleggen moet de psycholoog in de eerste plaats goed weten, hoe de patient is in waaktoestand, en hoe hij op div. gebeurtenissen in z'n leven reageert enz. Verder dient de therapeut echt véél te weten van de mens in het algemeen, van de kultuur die de mensen in de loop van duizenden jaren hebben voortgebracht, van sprookjes, mythen, godsdiensten, ook oude, primitieve. Want materiaal daaruit kan ook door een tegenwoordige dromer gebruikt worden.
Hoewel niet vaak wordt ook in onze eeuw nog wel eens een walvisdroom (U weet wel van Jonas in de walvis) gedroomd. Symbolische wedergeboorte.

Opmerkelijk is, dat patienten die zich aan een psycho-analyse onderwerpen, direkt bij het begin van de konsultaties soms een of meer dromen meebrengen, die eigenlijk het wezen, het verloop en het herstel van de neurose reeds aangeven. Dat noemt de vakman een initiatiedroom.

Als therapeut en patient het over zo'n droom eens zijn geworden, want let wel, de therapeut mag zijn verklaring nooit aan de patient opleggen, dan volgt soms prompt een droom die het vervolg van de ontwikkeling reeds aanduidt, of, dat kan ook, aangeeft, dat de verklaring van de vorige droom onjuist of onvolledig was geweest. In moeilijke gevallen is een langdurige en intensieve wisselwerking tussen patient en therapeut noodzakelijk.
Het is alles behalve eenvoudig!!!
Als voorbeeld zal ik U zo'n initiatiedroom vertellen. Voor ons misschien nog wat moeilijk, voor de vakmensen niet zo bar.

Droom van een vrouw van 38 jaar, die in analyse ging omdat zij zich niet in staat achtte de opgaven die huwelijk en of beroep haar stellen uit te voeren.

Eerste deel, plaats en personen der handeling De droomster, Monika, zit onder een boom met een vriendin. In de kruin van de boom ontwaart Monika een tijger.

Deel 2: de tijger springt uit de boom naar beneden. Monika is doodsbang. zij vreest dat de tijger op haar hoofd zal springen. Deel 3, de oplossing: de tijger springt naast haar op de grond en vervolgens met een enorme sprong over de tuinmuur en verdwijnt.

12.

Bij het behandelen van zo'n droom neemt de therapeut een vel papier, tekent er drie kolommen op. In de eerste kolom komt de droom, in de tweede de gedachten van de patient bij het bezien van die droom, in de derde kolom de uitleg.
Het geven van kommentaar, toelichting, op wat de dromer in de diverse droombeelden ziet, zo bewust, is natuurlijk belangrijk. In deze droom dus de hoofdelementen: droomster, vriendin, tuin, boom, tijger, muur.
Monika maakt de indruk jonger te zijn dan zij werkelijk is. Kinderlijker. Sfeer in de droom: eerst rustig (gesprek met vriendin in de tuin in de schaduw van een boom. Dan komt de angst wegens het ontdekken van de tijger en tenslotte de verlichting, opluchting, als de tijger wegspringt.
De vriendin is psycho-analyste, zij ried Monika aan naar de psychiater te gaan. Bij "tuin" denkt zij aan de tuin uit haar jeugd, de gelukkigste tijd van haar leven; dit is een oerbeeld van de tuin der ziel, der onschuld , van het geluk, de Hof van Eden, het paradijs. De boom was de lievelingsboom in die tuin. Voor haar ouderlijk huis. In haar droom merkte Monika de onmiskenbare geur van die boom, en dat riep herinneringen uit heel haar jeugd wakker. Onder die boom zat zij ook toen haar broer kwam zeggen dat haar vader was overleden. Schokkend nieuws voor het meisje. Zij was vaderskindje. Het valt haar in, dat ook Boeddha onder een boom zat toen hij de Verlichting bereikte. Monika zocht ruimer bewustworden door de analyse maar was er ook bang voor. Gelukkig hield ze niet aan Boeddha vast, want dan zou het gevaar van psychische inflatie dreigen. Bij tijger denkt zij aan kracht, macht, iets engs, gevaarlijks. Het beest zat in de boom gelijk de slang in de paradijsboom (v.d. kennis des onderscheids). Hij staat voor de hartstochten van de droomster, haar ongeremde driftleven, haar onbewuste in primitieve, dierlijke vorm. Als de tijger op haar hoofd zou springen zou dat betekenen haar van het verstand beroven, maar dat gebeurt gelukkig niet.
Kort gezegd: de tijger stelt haar libido, psychische kracht voor, die te richten is. Het beest springt over de muur, de angst van Monika voor de Machten was dus ongegrond geweest. Wat hier dus betekent dat haar angst voor wat haar door de analyse verder bewust zal worden, overbodig is.
Bij de start van haar behandeling dus wel een positief bericht.

13.

Korte tijd later had zij, deze Monika, een droom waarin zij spelende kinderen zag, haar eigen jonge, ontwakende levenskrachten. Het ging dus verder wel goed.
Haar vriendin in de droom stond voor de mens, die de moeilijkheden des levens al had opgelost (zij was analyste en dus ook zelf reeds geanalyseerd.) Event. andere aspekten van die vriendin kwamen niet ter sprake.

De tijger heeft over het algemeen een ongunstige faam, die heeft hij aan de mensen te danken. De leeuw is veel positiever: een machtig, koninklijk dier. De haren om de leeuwenkop worden van oudsher gezien als .... zonnestralen . Uiting van manlijke creativiteit. Gunstig beeld, gewoonlijk.

Maar ik zei al eerder: ieder beeld heeft meer dan één betekenis. Als men dus een soort droomwoordenboek zou willen samenstellen zou men telkens moeten vermelden: dit KAN dat betekenen maar ook dat, en event. nog veel meer ditjes en datjes.

In de oudheid schreef een Heer Artemidorus een droomboek waarin wel aardige dingen stonden. Voor hem was de symboliek van het lichaam erg gewichtig. De mondholte stelde het huis voor, de tanden de bewoners van het huis, het hoofd de Vader, en de neus, wel die kan net zoals wij vele vormen van neuzen kunnen bekijken om ons heen, in de droom allerlei betekenen:
een grote, mooie neus is gunstig, wijst op oordeelsvermogen, slimheid, omgang met belangrijke mensen, enz. Als iemand droomt geen neus te hebben zullen zijn zaken slecht gaan, het zou zelfs de dood kunnen aankondigen want een doodskop heeft geen neus.
Als men twee neuzen heeft wijst dat op huiselijke twist enz. De neus wordt verder symbolisch wel gezien voor het manlijk geslachtsdeel, dus manlijk creatief, vruchtbaarheidsteken.

Een parfumhandelaar droomde drie maal over zijn neus , maar dan wel over de afwezigheid daarvan. De eerste keer zei Artemidorus zonder neus kan hij zijn parfums niet keuren, zijn zaak zal te gronde gaan. En paar jaar later eenzelfde droom: De man werd in werkelijkheid van valsheid in zaken beschuldigd en moest zijn land ontvluchten. De derde keer werd het gewoon de voorspelling van zijn spoedige dood.
Modern zouden wij zeggen: droom zonder neus wijst duidelijk op een gebrek aan onze persoonlijkheid. Juiste aard daarvan nog op te zoeken.

14.

In dromen kan van alles meespelen: mensen, dieren, planten, dingen, zon, maan, water, zee, land, bos, getallen (event. dus aantallen) maar ook situaties zoals b.v. op straat lopen en slecht of onvoldoende gekleed zijn. Dat wijst er meestal op dat men niet of nog niet is aangepast aan zijn omgeving. Of men loopt naakt waar niemand anders dat doet, hetgeen andere figuren in de droom dan vaak niet eens schijnen te merken: meestal beduidt dit dat men zich niet kan geven zoals men dat zou willen Of: te laat komen: men kan geen doel bereiken, want is met en voor alles in het leven te laat.

Men loopt aan de hand van een klein kind, dat de weg wijst: het jeugdige onbevangene in U zal U de weg wijzen.

Lopen op het water: men beheerst de onbewuste krachten.
Water en zee staan gewoonlijk voor het onbewuste, het vrouwelijke. Bos, huis, stad wijzen gewoonlijk ook op het vrouwelijke. De hoofdstad des lands kan staan voor het Zelf, de totaliteit der ziel, der persoonlijkheid, bewust en onbewust.

Ook figuren als driehoek, vierkant, vijfhoek , cirkel enz. zijn belangrijke beelden. De cirkel staat veelal voor volledigheid, volkomenheid, het volmaakte, oneindige.

De oude man, die prompt een oplossing geeft voor onze moeilijkheden is als regel de reeds in ons aanwezige wijsheid.

Als een pelgrim voorbij stapt met zijn lange staf betekent dit vaak: U dient Uw hele leven volkomen nieuw, anders, in te richten. U droomt dat er iets ergs gebeurt, terwijl enige oude mensen er bij zitten met een gezicht van: maak je niet druk, dit behoort immers doodgewoon bij het leven.

Vader en moeder kunnen ook altijd staan voor de Oervader en Oermoeder, dus voor alles wat sinds het bestaan van de mens aan het beeld van vader of moeder bedacht kan worden.

De oermoeder of Grote Moeder kan een albarende EN alverslindende betekenis hebben.
Als er oerbeelden in de droom voorkomen is het zeker zaak er een deskundige over te raadplegen.

Dieren staan bij wijze van spreken voor een oudere periode van het leven dan de mensen en derhalve zijn zij belangrijke beelden in onze dromen. Ook hier zit iets Oer's.

Dat het paard veel voorkomt zei ik al. Een nobel dier met soms bijzondere eigenschappen: helderhorend of helderziend zijn, kunnen spreken, weten wat de toekomst brengen zal. Goden reden

15.

er vaak op. Wodan had zijn paard Sleipnir, met 8 poten, pardon benen. Zwarte paarden hebben meestal met de dood te maken.
Soms, en dat is een beeld van manlijke creativiteit, vruchtbaarheidssymbool, doet een paard door met de hoef op de grond te slaan een bron ontspringen enz. Het hoefijzer is een geluksteken, ook nu nog voor velen, want is een soort "afkorting" van het idee Paard, en die was toch ook vruchtbaarheidssymbool. En voor primitieven was vruchtbaarheid = geluk.
Stieren zijn dreigender, natuurlijker, ook vaak vruchtbaarheidsbeeld. Dan manlijk. Soms is de stier --- hemelkoe, dus vrouwelijk. De kat is typisch vrouwelijk. En er wordt meestal door vrouwen over gedroomd. Nachtdier -- verwant aan de donkere, onduidelijke zijde van het leven. In de droom de kat niet doden a.u.b.

De aap in een droom irriteert meestal. Vaak aansporing tot veelzijdig, natuurgebonden mensworden.
De olifant is meestal gemoedelijk, heeft een ijzeren geheugen, is enorm sterk, betekent dus dat in de dromer grote krachten aanwezig zijn. Staat wel voor Moeder Aarde.
De leeuw is vaak symbool van geweldige zonnekracht.
De tijger heet gluiperig, meestal vijandig, verscheurend, van achteren aanvallend. Groots zonder de waardigheid van de leeuw. Wolven in dromen getuigen van grote moeilijkheden. De wolf is niet te temmen.
De haas, legt als paashaas een menigte gekleurde eieren. Zeer vruchtbaar. Zijn komst is komst van de lente!
De adelaar is in de droom meestal positief, vogel dus "luchtwezen" behorend bij de Geest. Máár: roofvogel. De raaf behoort bij de duisternis. Vaak doodsvogel. Maar ook wel boodschapper der Goden.
Als er veel kippen in de droom kakelen leeft de dromer waarschijnlijk teveel naar buiten gekeerd. Beeld van kleinheid.
Slangen meestal schrikwekkend, maar even vaak met vele betekenissen. Beeld van oerkracht der natuur, symbool van psychische energie. Kan sterk positief en sterk negatief zijn. Als symbool voor genezing terug te vinden bij de artsen: het aesculaapteken. Vissen komen nogal eens voor: gedachten die opkomen uit het on- bewuste, het water. Positief. Maar kan gevaarlijk zijn als hij groot is. Walvis soms symbool van de oermoederschoot.(Jonas) Wedergeboorte-beeld

16.

Krokodil staat vaak gelijk aan draak en slang. In dromen komen die draken wel voor als behoeders van een schat/ Meestal negatief /onbewustheid.

Natuurlijk moet de dromer de schat verwerven, dat is een verrijking van het bewustzijn. De draak wil het onbewust houden.
Spinnen zijn weefkunstenaars maar ook valse loerders. Dat lijken ze tenminste want in werkelijkheid schijnen spinnen weinig te zien. Ze geven vaak de indruk niet tot deze wereld te behoren, althans niet tot de menselijke. Hebben meer gemeen met het nega- tieve zenuwstelsel, de sympathicus.

Mieren e.d. hebben met ons ruggemerg te maken. Vaak gevaar! Wesp is meestal negatief. Kleuren geel en zwart zijn de kleuren van de duivel. Ook kleurensymboliek speelt in onze dromen mee. Meikevers geven een vrolijk beeld, lente.
In onze dromen kunnen ook nu nog wel monsters of fabeldieren opduiken. Wat wijst op grote inhouden van de ziel, die erg ver van het bewustzijn af zijn. Vaak met teveel energie geladen. Hun betekenis te vatten is erg moeilijk, vergt grote kennis van mythen e.d. en een sterke fantasie/intuïtie. Als dat lukt veranderen ze in "normale" dieren in onze dromen. Behulpzaam. Als er een zeemeermin verschijnt dienen we wel erg voorzichtig te zijn, die zou ons kunnen meetronen naar de diepte van het onbewuste, het bewustzijn vernietigen.

Voor zulk een neergang waarschuwt ook de overstromingsdroom. Nou ja, zo zou men wel door kunnen gaan en allerlei dingen meer in detail gaan uitwerken, maar ik moest het er hier bij laten voor vandaag.

Als U vragen hebt, waarop ik toevallig een antwoord weet, wil ik dat best geven.

---